به گزارش سرویس فرهنگی “سیرجان خبر” محمد ابراهیم باستانی پاریزی مورخ، نویسنده، پژوهشگر، شاعر، موسیقی ‌پژوه و استاد بازنشستهٔ دانشگاه تهران در سال ۹۳ در بیمارستان مهر تهران دار فانی را در سن ۸۸ سالگی وداع گفت.

خبر مرگ استاد باستانی پاریزی استان کرمان را در غمی عمیق فرو برد و مردمی که شاید باستانی را از نزدیک ندیده بودند اما ارادت خاصی به این مرد بزرگ داشتند و همه منتظر بودند تا پیکر باستانی پاریزی در استان کرمان دفن شود اما خلاف آنچه مردم تصور می کردند وی در تهران به خاک سپرده شد.
استاد باستانی پاریزی روایت گر تاریخ استان کرمان بود و او آن چنان شیفته زادگاه خود بود که همیشه در سخنانش گریزی به این شهر می زد او همه جای ایران را سرای خود می دانست و علاوه بر روایت گری تاریخ کرمان راوی تاریخ سایر مناطق کشور هم بود،این استاد برجسته ادبیات کشور در طول حیات عمرش بیش از هفتاد جلد کتاب و صدها مقاله در نشریات و مجلات به چاپ رسانده است.

محمد ابراهیم باستانی پاریزی در سوم دی‌ماه ۱۳۰۴ هـ.ش در پاریز، از توابع شهرستان سیرجان متولد شد و تا پایان تحصیلات ششم ابتدایی در پاریز تحصیل کرد و در عین حال از محضر پدر خود مرحوم حاج آخوند پاریزی هم بهره می‌برد.

پس از پایان تحصیلات ابتدایی و دو سال ترک تحصیل اجباری، در سال ۱۳۲۰ تحصیلات خود را در دانشسرای مقدماتی کرمان ادامه داد و پس از اخذ دیپلم در سال ۱۳۲۵ برای ادامهٔ تحصیل به تهران آمد و در سال ۱۳۲۶ در دانشگاه تهران در رشتهٔ تاریخ تحصیلات خود را پی گرفت که استاد باستانی پاریزی دورهٔ دکترای تاریخ را هم در دانشگاه تهران گذراند و با ارائهٔ پایان‌ نامه‌ای دربارهٔ ابن اثیر دانشنامهٔ دکترای خود را دریافت کرد.

از آثار استاد می توان به کتاب های زیر اشاره کرد:

پیغمبر دزدان (چاپ هفدهم ۱۳۸۲)، راهنمای آثار تاریخی کرمان (چاپ کرمان)۱۳۳۵ دوره مجله هفتواد (چاپ کرمان)۱۳۳۷ ــ ۱۳۳۶ تاریخ کرمان (تصحیح و تحشیه تاریخ وزیری، چاپ چهارم، ۱۳۷۴)۱۳۴۰ منابع و مآخذ تاریخ کرمان۱۳۴۰ سلجوقیان و غز در کرمان (چاپ دوم ۱۳۷۳)۱۳۴۳، فرماندهان کرمان (تصحیح و تحشیه تاریخ شیخ یحیی، چاپ سوم، (۱۳۷۱)، جغرافیای کرمان (تصحیح و تحشیه جغرافی وزیری، چاپ پنجم، ۱۳۸۴)۱۳۴۶، گنجعلی خان (چاپ سوم ۱۳۶۷)۱۳۵۳، وادی هفت واد (انجمن آثار ملی، جلد اول)۱۳۵۵ تاریخ شاهی قراختائیان۱۳۵۵، تذکره صفویه کرمان۱۳۶۹، صحیفه الارشاد (پایان صفویه)، مجموعه هفتی (سبعه ثمانیه) خاتون هفت قلعه (چاپ ششم ۱۳۸۰)۱۳۴۲ آسیای هفت سنگ (چاپ هفتم ۱۳۸۳)۱۳۵۰ نای هفت بند (چاپ ششم ۱۳۸۱)۱۳۵۳ اژدهای هفت سر (چاپ پنجم ۱۳۸۴)۱۳۵۵ کوچه هفت پیچ (چاپ ششم ۱۳۷۰)۱۳۵۵ زیر این هفت آسمان (چاپ پنجم ۱۳۶۸)۱۳۵۸ سنگ هفت قلم (چاپ سوم ۱۳۶۸) ۱۳۵۸ هشت الهفت (چاپ دوم ۱۳۷۰)۱۳۶۳، یادبود من (مجموعه شعر)۱۳۲۷ ذوالقرنین یا کوروش کبیر (ترجمه، چاپ نهم ۱۳۸۴)۱۳۳۰، یاد و یادبود (مجموعه شعر، چاپ دوم، ۱۳۶۴)۱۳۴۱ ، محیط سیاسی و زندگی مشیرالدوله (چاپ دوم، جیبی ۱۳۴۱)۱۳۴۱، اصول حکومت آتن، ترجمه از ارسطو۱۳۴۱ (با مقدمه استاد دکتر غلامحسین صدیقی، چاپ چهارم ۱۳۸۳)، تلاش آزادی (چاپ هفتم ۱۳۸۳، برنده جایزه یونسکو)۱۳۴۷، یعقوب لیث (چاپ هشتم ۱۳۸۲)۱۳۴۴ (این کتاب به زبان عربی ترجمه و در قاهره چاپ و منتشر شده‌است، ۱۹۷۶) شاه منصور (چاپ ششم ۱۳۷۷)۱۳۴۸، سیاست و اقتصاد عصر صفوی (چاپ پنجم ۱۳۷۸)۱۳۴۸ اخبار ایران از ابن اثیر (ترجمه الکامل، چاپ دوم ۱۳۶۴)۱۳۴۹، از پاریز تا پاریس (چاپ هشتم ۱۳۸۱)۱۳۵۱، شاهنامه آخرش خوش است (چاپ ششم ۱۳۸۳)۱۳۵۰ حماسه کویر (چاپ چهارم ۱۳۸۲) و …

دکتر سیّد صادق سجادی استاد تاریخ ، تمدن و فرهنگ ملل اسلامی در خصوص باستانی پاریزی می نویسد:
به نام آنکه جان را فکرت آموخت
باستانی پاریزی نویسنده ای ادیب و موّرخی بس تیزبین با طبعی روان و قلمی شیوا و کم مانند بود و تاریخ نگاریِ باستانی پاریزی اساساً از سه خصیصه ی مهم و بلکه منحصر به فرد در ایران برخوردار است.
نخست آنکه باستانی برخلاف روش رایج ولی نامقبول در تاریخ نویسی ایران، اولاً به زندگی مردم و مخصوصاً عامه و تأثیر حوادث و سیاستها بر آن و تغییرات و تحولاتی که بر آن عارض می شد عنایت داشت.
ثانیاً به جزئیات متن و حواشی حوادث، که این مورد چه بسا اهمیتش در تحلیل و تبیین حوادث و سیاستها از خود حادثه مهمتر باشد می پرداخت.
ثالثاً وی تاریخ را به بهترین وجهی به میان مردم برد زیرا از تکلّفات در تاریخ نو یسی به شدت خودداری می کرد و به همین سبب همه ی آثار خواندنی و ماندنی او مشحون از این نگاه و مملو از جزییاتی است که نویسندگان به ندرت به آن پرداخته اند.

به دیده ی من اهمیت نوشته های شادروان باستانی پاریزی روز به روز بیشتر جلوه خواهد کرد.

این غزل معروف استاد باستانی پاریزی تقدیم به شما:
یاد آن شب که صبـــــــــــا در ره ما گل می ریخت
بر سر مــــــــــــــا ز در و بام و هوا گل می ریخت
سر به دامان منت بود و ز شـــــــــــــاخ گل سرخ
بر رخ چون گلت آهسته صــــــــــبا گل می ریخت
خاطرت هست که آن شب همه شب تا دم صبح
شب جدا شاخه جـــدا باد جــــــدا گل می ریخت
نسترن خـــــــــــــــم شده لعل لب تو می بوسید
خضر گوئی به لب آب بقـــــــــــــــا گل می ریخت
زلف تو غرقه به گل بود و هر آنگـــــــــــاه که من
می زدم دست بدان زلف دو تا گــــــل می ریخت
تو به مه خیره چو خوبان بهشتی و صبـــــــــــــــا
چون عروس چمنت بر سر و پا گــــــل می ریخت
گیتی آن شب اگر از شادی ما شـــــــــــــاد نبود
راستی تا سحر از شاخه چــــرا گل می ریخت ؟
شــــــــادی عشرت ما باغ گل افشان شده بود
که به پای تو و من از همه جــــــا گل می ریخت

تصاویر استاد باستانی پاریزی

عکس شماره ۶ استاد باستانی پاریزی

استاد باستانی پاریزی و هوشنگ ابتهاج

استاد باستانی ، هوشنگ مرادی ، استاد صنعتی